OKYANUS EKONOMİSİ NEDİR?

Pek çok kişi için okyanus, ekonomideki yeni cephedir. Ekonomik büyümeyi, istihdamı ve inovasyonu geliştirme yolunda çok geniş kaynaklar ve büyük bir potansiyel vadediyor. Ve önümüzdeki yirmi otuz yılda gezegenin karşılaşacağı, dünya gıda güvenliği ile iklim değişikliğinden enerji, doğal kaynak ve gelişmiş tıbbi hizmet sağlanmasına kadar değişen küresel zorlukların birçoğuyla mücadelenin ayrılmaz bir unsuru olarak kabul görüyor. 

ÖNEMLİ ZORLUKLAR - Okyanusun bu zorluklarla mücadeleye yardımcı olma potansiyeli çok büyük olsa da aşırı kullanım, kirlilik, biyolojik çeşitliliğin zayıflaması ve iklim değişikliği hususlarında şimdiden baskı altında. Dolayısıyla okyanusun bütün potansiyelinin hayata geçirilmesi, ekonomik kalkınmaya yönelik sorumlu ve sürdürülebilir yaklaşımları gerektirecektir. 

BÜYÜK BİR EKOSİSTEM - Okyanus ekonomisi, (gemicilik, balıkçılık, kıyı ötesi rüzgarlar, deniz biyoteknolojisi gibi) okyanus tabanlı endüstriler ile birlikte okyanusun sağladığı (balık, gemi taşımacılığı rotaları, CO2 emilimi, v.b. gibi) doğal varlıkları ve ekosistem hizmetlerini kapsar. İkisi de birbiriyle ayrılmaz biçimde iç içe geçtiğinden bu rapor, ekosistem hizmetlerinin ve ekosistem tabanlı yönetimin birçok yönünü ele alırken okyanus endüstrisi boyutuna da odaklanmaktadır. Okyanus tabanlı endüstrilerin ekonomik verim ile istihdama katkısı itibarıyla ölçüldüğünde küresel okyanus ekonomisi önemli boyuttadır. 

MUAZZAM KATMA DEĞER - OECD'nin Okyanus Ekonomisi Veritabanı esasında yapılan ilk hesaplamalar, okyanus ekonomisinin verimine 2010'da 1,5 trilyon USD veya dünyanın brüt katma değerinin (BKD) yaklaşık %2.5'u olarak değer biçmektedir. Kıyı ötesi petrol ve gaz ise okyanus tabanlı endüstrilerin toplam katma değerinin üçte birine karşılık gelmiş ve bunu denizcilik ve sahil turizmi, denizcilik teçhizatı ve limanlar izlemiştir. Okyanus ekonomisindeki doğrudan tam zamanlı istihdam, 2010 yılında yaklaşık 31 milyon kişiye ulaşmıştır. En büyük ölçüde istihdam sağlayanlar, toplamın üçte biriyle endüstriyel balıkçılar ve yaklaşık dörtte birle deniz ve sahil turizmi oldu. Okyanustaki ekonomik faaliyetler, öncelikle dünya nüfusundaki artış, ekonomik büyüme, ticaret ve gelir seviyelerindeki artış, iklim, çevre ve teknolojideki gelişmelerin öncülüğünde hızla genişliyor. 

AŞIRI AVLANMA VE KİRLİLİK - Ancak okyanus ekonomisinin gelişiminin önündeki önemli bir kısıt, halen kendi sağlığının bozuluyor olması. İnsan kökenli karbon emisyonları zaman içerisinde arttığından okyanus da karbonun büyük bölümünü emerek okyanustaki asitleşmeye yol açmıştır. Bunun yanısıra deniz sıcaklıkları ve deniz seviyeleri de yükselmekte, okyanus akıntılarında kaymalar yaşanmakta ve bunlar da biyolojik çeşitliliğin ve yaşam alanının kaybolmasıyla, balık bileşiminin değişmesiyle ve önemli okyanus havası olaylarının daha sık yaşanmasıyla sonuçlanmaktadır. Okyanusun gelecekteki gelişimine dair beklentiler, özellikle nehirlerden okyanuslara karışan tarımsal tahliye alanları, kimyasallar ile makro ve mikro‑plastik kirleticilerin yol açtığı kara temelli kirlilikle ve bunun yanısıra dünyanın birçok bölümündeki aşırı avlanma ve balık stoklarının erimesiyle daha ciddi boyutlara ulaşmaktadır. 

3 TRİLYON DOLAR - 2030'a baktığımızda okyanus esaslı birçok endüstri, hem katma değer hem de istihdam açısından bütün olarak küresel ekonomideki büyümenin önüne geçme potansiyeli taşıyor. Öngörüler, 2010 ile 2030 arasında "işlerin aynı gittiği" senaryosu esasında okyanus ekonomisinin küresel katma değere katkısını iki katından fazlasına çıkararak 3 trilyon USD'nin üzerine ulaşacağını gösteriyor. Özellikle su ürünleri yetiştiriciliğinde, kıyı ötesi rüzgarlarda, balık işlemeciliğinde, gemi yapımı ve onarımında güçlü büyüme bekleniyor. Okyanus endüstrilerinin ayrıca istihdamdaki artışa önemli bir katkı yapma potansiyeli de bulunuyor. 2030 yılında işlerin aynı gittiği senaryosunda yaklaşık 40 milyon tam zamanlı çalışanı istihdam etmeleri bekleniyor. İş alanlarındaki en hızlı büyümenin kıyı ötesi rüzgar enerjisinde, deniz ürünleri yetiştiriciliğinde, balık işlemede ve liman faaliyetlerinde gerçekleşmesi bekleniyor. Önümüzdeki yirmi otuz yılda bilimsel ve teknolojik atılımların hem okyanusla ilgili olan yukarıda bahsedilen çevre zorluklarıyla mücadelede hem de okyanus esaslı ekonomik faaliyetlerin daha ileriye taşınmasında ciddi bir rol oynaması öngörülüyor. 

Kaynak: OECD